ایمپلنت دندان چیست؟
ایمپلنت جایگزین مصنوعی دندان است که امروزه به عنوان درمان استاندارد برای پر کردن جای خالی دندانها در نظر گرفته میشود. ایمپلنت دندان یک میله کوچک پیچی شکل است که طی یک عمل جراحی در داخل استخوان فک فرو میرود تا به استخوان اطراف جوش خورده و آماده نگه داشتن تاج مصنوعی دندان شود. در واقع پایه ایمپلنت به عنوان ریشه دندان عمل میکند و روکش دندان به عنوان تاج دندان. بنابراین ایمپلنت نیازی به تکیه بر دندانهای اطراف ندارد و در داخل استخوان فک ثابت می ماند. فرایند جوش خوردن استخوان به ایمپلنت را یکپارچگی استخوان (osseointegration) میگویند.
جنس مواد ایمپلنت
بیشتر ایمپلنت های دندان از تیتانیوم ساخته میشوند اما ایمپلنت دندان زیرکونیا نیز وجود دارد. تیتانیوم و زیرکونیا هر دو موادی هستند که بدن با آنها سازگار بوده و آنها را به عنوان مهاجم خارجی تلقی نمیکند بنابراین واکنش نشان نمیدهد.
در حال حاضر احتمال موفقیت ایمپلنت دندان نزدیک به ۹۸ درصد است یعنی یکی از موفق ترین درمانها محسوب میشود.
مراحل ایمپلنت دندان
۱. بررسی وضعیت دهان و دندان :
در ابتدا وضعیت دهان و سلامتی تان ارزیابی میشود و عکس های لازم گرفته میشود. کیفیت و حجم استخوان در این مرحله به دقت بررسی میشود تا مشخص شود ایمپلنت از پشتیبانی کافی برخوردار خواهد بود یا خیر.
۲. برنامه ریزی و نوبت دهی :
سپس برنامه ریزی درمانی صورت میگیرد و نوبت جراحی برایتان تعیین میشود.
۳. بی حسی یا بی هوشی :
پیش از شروع کار، تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی قرار میگیرید. گاهی همراه با بی حسی، نیاز به آرام بخش نیز وجود دارد.
۴. خارج کردن دندان قبلی :
اگر هنوز دندان آسیب دیده کشیده نشده باشد، ابتدا دندان با دقت و ملایمت کشیده میشود تا آسیبی به استخوان و بافتهای نرم نرسد.
معمولا در این مرحله پیوند استخوان فک انجام میشود و مواد پیوندی استخوان در داخل استخوان حفره خالی دندان قرار میگیرند. در این صورت دندانپزشک دو تا شش ماه صبر میکند تا استخوان التیام کامل پیدا کند و آماده جراحی شود. در صورتی که ایمپلنت در فک بالا در عقب دهان جایگذاری میشود، گاهی به دلیل کم بودن ارتفاع استخوان فک در این ناحیه و احتمال سوراخ شدن سینوس، عمل لیفت سینوس انجام میشود که در آن کف حفره سینوس بالا کشیده شده و زیر آن مواد پیوندی اضافه میشود.
۵. سوراخ کردن استخوان :
در صورتی که نیازی به تقویت استخوان نباشد، مرحله بعدی پس از کشیدن دندان، سوراخ کردن استخوان است. با دریل دندانپزشکی استخوان به اندازه مورد نظر سوراخ میشود و ایمپلنت داخل آن قرار داده میشود. سپس سوراخ ایمپلنت با قطعه ای به نام پیچ درپوش بسته میشود.
۶. جایگذاری ایمپلنت و بخیه کردن لثه :
مرحله بعدی بخیه کردن لثه است. ممکن است دندانپزشک لثه را اطراف ایمپلنت بخیه کند و سر ایمپلنت بیرون بماند و یا لثه را روی ایمپلنت بکشد و بخیه کند تا از ایمپلنت بیشتر محافظت شود. در حالت دوم، بعدا برای نصب روکش دندان باید یه جراحی ساده صورت بگیرد تا لثه برش خورده و روی ایمپلنت باز شود.
۷. زمان انتظار برای پیوند استخوان و ایمپلنت :
پس از جایگذاری ایمپلنت، بسته به شرایط و کیفیت استخوان، مدت زمانی که باید منتظر بمانید از دو ماه تا شش ماه متفاوت است. در این مدت نباید هیچ فشاری بر ایمپلنت وارد شود. باید بگذارید استخوان رشد کرده و به تدریج به ایمپلنت پیوند بخورد تا ثبات ثانویه در ایمپلنت برقرار شود.
۸. قراردادن اباتمنت :
پس از جوش خوردن استخوان و ایمپلنت به یکدیگر، مرحله بعدی فرا میرسد. دندانپزشک پیچ درپوش ایمپلنت را باز میکند و قطعه ای به نام اباتمنت روی ایمپلنت پیچ میکند. اباتمنت همانند دندان تراشیده ای که قرار است روی آن روکش نصب شود عمل میکند و پایه ای برای اتصال روکش است.
۹. قالب گیری برای ساخت روکش :
بنابراین از ایمپلنتی که روی آن اباتمنت نصب شده قالب گیری میشود تا بر اساس آن روکش دندان ساخته شود.
۱۰. وصل کردن روکش به پایه :
پس از آماده شدن روکش برای وصل شدن آن به ایمپلنت مراجعه میکنید. اتصال روکش به ایمپلنت ممکن است با پیچ یا چسب مخصوص باشد.
انواع روش های ایمپلنت دندان
1. ایمپلنت یک مرحله‌ای
در ایمپلنت یک مرحله‌ای دندان، همه چیز در یک جلسه انجام میشود. به عبارت دقیق‌تر، در یک جلسه واحد پس از کاشت پایه ایمپلنت، مراحل اتصال پروتز دندان و تاج آن نیز نصب خواهد شد. در نتیجه بیمار دیگر نیازی به انجام جراحی دو مرحله‌ای ندارد.
این فاکتور باعث در زمان بیمار هم صرفه‌جویی میکند؛ اما نباید فراموش کرد که ایمپلنت تک مرحله‌ای احتمال ایجاد حساسیت و پس زده شدن ایمپلنت را بالا می‌برد. به‌خصوص اگر مراحل نصب و کاشت به‌درستی انجام نشده باشد. وارد آمدن آسیب‌های فشاری به لثه و استخوان فک از عوارض ایمپلنت تک مرحله‌ای غیراستاندارد است.
2. ایمپلنت دو مرحله‌ای
متداول‌ترین روش کاشت ایمپلنت دندان در دو مرحله برنامه‌ریزی میشود. در این روش ابتدا بافت لثه شکافته شده و سوراخی داخل استخوان فک ایجاد میشود. کاربرد این سوراخ برای نصب پایه ایمپلنت است. معمولاً در همان جلسه اول پایه ایمپلنت هم در لثه کاشته خواهد شد؛ اما پس از آن بیمار برای مدت زمان مشخصی به استراحت می‌پردازد تا پایه کاملاً جوش خورده و همه چیز آماده مرحله دوم شود.
مرحله دوم ایمپلنت اختصاص به اتصال تاج دندان دارد. در این مرحله مجدداً بافت لثه شکافته شده و سپس مراحل اتصال پروتز به پایه انجام میشود. ایمپلنت دو مرحله‌ای اگرچه زمان بیشتری می‌برد، اما از نظر ایمنی و طول عمر بهتر از ایمپلنت تک مرحله‌ای است.
3. ایمپلنت فوری (یک روزه)
ایمپلنت فوری دندان از روش‌های جدیدتر عمل ایمپلنت است. در این روش زمانی که فرد برای کشیدن دندان مراجعه میکند، اگر شرایط فراهم باشد و دندان پوسیده بدون مشکل کشیده شود، می‌توان هم‌زمان پایه ایمپلنت را نیز به جای ریشه دندان قرار داد. روش ایمپلنت فوری باعث بالا رفتن سرعت میشود.
به ایمپلنت فوری اصطلاحاً ایمپلنت یک روزه هم میگویند. مزیت ایمپلنت فوری دندان این است که بیمار می‌تواند در سریع‌ترین زمان ممکن به زندگی عادی خود بازگردد.
4. ایمپلنت لیزری
روش ایمپلنت لیزری بیشترین شباهت را به ایمپلنت معمولی یا همان دو مرحله‌ای دارد. تنها تفاوت ایمپلنت لیزری در نوع عمل جراحی آن است. در این روش برای جراحی به جای تیغ و تجهیزات فیزیکی از لیزر استفاده میشود. در نتیجه میزان خون‌ریزی لثه کمتر شده و زخم‌های عمل هم سریع‌تر بهبود می‌یابند. از جراحی لیزری به‌خصوص برای افرادی که لثه‌های حساس و ملتهبی دارند استفاده میشود. مزیت دیگر این روش پایین آوردن ریسک مشکلات عفونی است.
5. ایمپلنت دیجیتال
در جدیدترین متدهای ایمپلنت دندان از اسکن‌های دیجیتالی برای تشخیص محل دقیق ریشه و بالا بردن دقت کار استفاده میشود. مزیت این روش نسبت به عکس‌برداری‌های معمول پایین آوردن میزان خطا است. در ایمپلنت دیجیتال تمامی اجزای فک و دهان توسط یک نرم‌افزار سه بعدی ترسیم میشود. به این شکل می‌توان عمل جراحی را با حداقل برش و کمترین میزان درد و خون‌ریزی انجام داد.
روش ایمپلنت دیجیتال برای کسانی که ترس دارند یا به خاطر سن بالا دچار بیماری‌هایی مثل فشار خون و بیماری‌های قلبی هستند مناسب است.
6. ایمپلنت دندان تحت سدیشن (ایمپلنت آرامبخشی)
بسیاری از افرادی که کاندید ایمپلنت دندان هستند، ممکن است بنا به دلایل متعددی مانند ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای در طی انجام جراحی ایمپلنت دچار مشکل شوند. ایمپلنت آرامبخشی روشی نوین است که در طی جراحی ایمپلنت دندان بیمار به یک خواب عمیق رفته و بدون هیچ احساس ناخوشایندی برای وی جراحی انجام میشود. از سویی دیگر، ایمپلنت تحت آرامبخشی سبب میشود جراح ایمپلنت به خوبی بتواند شرایط بیمار را کنترل کرده و روند جراحی با کیفیت بالاتری انجام شود.
مزایای ایمپلنت
درمان ایمپلنت یک روش موفق می باشد که فرد باید نسبت به مزایای درمانی و نتیجه نهایی آگاه باشد. مهم ترین مزایای ایمپلنت عبارتند از :
- افزایش زیبایی دندان ها و چهره فرد با جایگزین شدن دندان از دست رفته، پوسیده و خراب توسط ایمپلنت.
- جلوگیری از فشار و آسیب به دندان های مجاور بخاطر خالی بودن فضای کنار آنها با درمان ایمپلنت.
- ماندگاری و طول عمر بسیار بالای روش کاشت دندان
- صحبت و تکلم فرد به مقدار قابل توجهی بهتر می شود.
- از لثه مراقبت صورت می گیرد و با وجود دندان کاشته شده احتمال تح
- لیل لثه کاهش می یابد.
- اعتماد به نفس فرد را در شرایط مختلف به مقدار قابل توجهی افزایش می دهد.
انواع ایمپلنت بر اساس تعداد دندانها
برای کاشت دندان محدودیتی از نظر تعداد دندانها وجود ندارد. از یک دندان تا یک مجموعه کامل دندانها را می‌توان ایمپلنت کرد. البته این موضوع کاملا به شرایط بیمار بستگی دارد.
ایمپلنت یک دندان
در صورتی که بیمار یک دندان خود را از دست داده باشد و این فضای بی‌دندانی میان دو دندان سالم باشد، بهترین شکل درمان، ایمپلنت همین یک دندان است. برخی از پزشکان برای پر کردن این فضای بی‌دندانی، از روش بریج (پل دندانی) استفاده می‌کنند؛ باید در نظر داشت که در این صورت دو دندان سالم مجاور برای قرارگیری بریج تراش داده میشوند و این دندانهای سالم آسیب‌پذیر خواهند شد؛ به همین خاطر تقریباً روش بریج بر پایه دندانهای طبیعی منسوخ شده است.
ایمپلنت یک دندان
ایمپلنت چند دندان مجاور هم
در صورتی که بیمار بیش از یک دندان را در مجاورت هم از دست داده باشد، می‌توان روش‌های درمان متعددی را در نظر گرفت. به عنوان مثال در صورتی که سه دندان مجاور هم خالی باشند، می‌توان هر سه دندان را ایمپلنت کرد و یا در جهت پرداخت هزینه کمتر دو دندان را ایمپلنت کرده و به عنوان پایه در نظر گرفت و یک روکش سه تایی برای این ناحیه قرار داد.
ایمپلنت کامل دهانی یا کل فک
در حالتی که بیمار هیچ دندانی در فک خود نداشته باشد می‌توان از طرق روش ایمپلنت کامل فک یا ایمپلنت کل دهان این مشکل را برطرف کرد. به این ترتیب تعدادی پایه ایمپلنت (تقریباً ۱۰ تا در هر فک) قرار داده شده و روکش‌های بریج چسبیده به هم بر روی آن سوار کرد.
ایمپلنت کامل دهانی (full mouth implant)
اوردنچر بر پایه ایمپلنت
روش دیگری که برای درمان بی‌دندانی برای کل دندانهای یک فک وجود دارد، اوردنچر است. در این روش تعدادی پایه ایمپلنت (تقریباً ۴ تا) در داخل فک قرار داده شده و به جای اینکه بر خلاف روش ایمپلنت کل فک، به جای تاج دندانی، تعدادی گیره قرار داده میشود و سپس یک پروتز مصنوعی کامل یک فک بر روی آن سوار میشود.
ایمپلنت دندان برای چه افرادی مناسب نیست؟
کاشت دندان یا همان ایمپلنت دندان به این معنی است که قرار است یک جسم خارجی به عنوان پایه ایمپلنت در داخل لثه و استخوان فک قرار بگیرید. بنابراین حتماً باید فرد شرایط لازم برای انجام این درمان را داشته باشد. در برخی موارد به دلیل ابتلا به بعضی از بیماری‌ها و مواردی دیگر ممکن است بیمار امکان کاشت دندان نداشته باشد.
افرادی که سن کمی دارند (زیر ۲۰ سال) به دلیل عدم تکمیل رشد فک باید صبر کنند تا بعد از اتمام رشد فک اقدام به ایمپلنت دندان کنند؛ در غیر اینصورت درمان آنها موفق نخواهد بود.
> افرادی که اعتیاد به استعمال دخانیات دارند، معمولاً کاشت دندان برایشان موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
> افرادی که سابقه شیمی درمانی داشته و یا به بیماری‌هایی مانند دیابت و یا پوکی استخوان مبتلا هستند، نیز ممکن است ایمپلنت دندان برایشان ناموفق باشد.
مهم‌ترین شرایط قبل از ایمپنت دندان
تا به الان قطعاً می‌دانید که برای انجام یک ایمپلنت دندان موفق، سلامت لثه و تراکم کافی استخوان دو فاکتور اساسی و مهم هستند. در نتیجه در صورتی که مانعی بر سر راه هر یک از این دو مورد وجود داشته باشد، لازم است پیش از اقدام به ایمپلنت دندان، در ابتدا شرایط لازم را فراهم نمود.
سلامت لثه قبل از کاشت دندان
پایه دندان کاشته شده قرار است دقیقاً مشابه ریشه دندان طبیعی باشد بنابراین وضعیت لثه برای انجام درمان موفق بسیار اهمیت پیدا میکند؛ پیش از انجام ایمپلنت در ابتدا وضعیت لثه بیمار از نظر عدم وجود عفونت لثه و همچنین وجود بافت لثه کافی در ناحیه بی‌دندانی بررسی میشود. در صورتی که بیمار عفونت فعال در ناحیه داشته باشد باید در ابتدا این عفونت درمان شده و سپس اقدام به کاشت دندان کرد.
پیوند لثه قبل از ایمپلنت
بسیاری از افراد به دلایل مختلف از جمله ابتلا به بیماری‌های لثه، بهداشت نامناسب و یا عادات غلط مانند سیگار کشیدن ممکن است دچار تحلیل لثه شوند. در نتیجه در صورتی که بافت لثه کافی در ناحیه بی‌دندانی وجود نداشته باشد باید در ابتدا پیوند لثه انجام داد. در صورتی که ایپلنت دندان انجام شود ممکن است با تحلیل رفتن لثه حتی بعد از کاشت دندان نیاز به پیوند لثه وجود داشته باشد.
پیوند استخوان قبل از ایمپلنت
قرار است در طی فرآیند ایمپلنت، پایه تیتاتینیوم به استخوان‌های فک به خوبی متصل شده و جوش بخورد؛ بنابراین حتماً باید تراکم استخوانی به اندازه کافی باشد. در غیر اینصورت متخصص ایمپلنت با اضافه کردن پودر استخوان در ناحیه مورد نظر، تراکم استخوانی مورد نیاز را فراهم میکند.
لیفت سینوس قبل از ایمپلنت
در صورتی که نیاز به کاشت دندان در فک بالا باشد، ممکن است به دلایل مختلفی از جمله ژنتیک، ابتلا به بیماری و یا مواردی دیگر، سینوس‌ها فضای زیادی را اشغال کرده و در نتیجه بافت استخوانی کافی وجود نداشته باشد. در نتیجه ابتدا باید سینوس بالا برده شود و فضای کافی برای استخوان فک فراهم شود.
