جراحی لثه چیست
جراحی لثه فرآیندی است که در دندانپزشک (پریودنتیست) به درمان بیماری های مربوط به لثه می پردازد. همانطور که میدانید لثه بافتی است که اطراف دندان ها را فرا گرفته و موجب نگه داشته دندان در استخوان فک می شود. بیماری های مربوط به لثه زمانی ایجاد می شوند که به دلیل ازدیاد و تجمع باکتری ها در دهان، پلاک‌های فراوانی در لثه ایجاد شود. در این حالت عفونت موجود در لثه ها به قدری زیاد می شود که بدن قادر به مقابله با آنها نیست. این شرایط موجب تحلیل رفتن لثه و خونریزی آنها نیز می گردد. درمان اولیه بیماری های مربوط به لثه توسط برخی از داروها صورت می گیرد. اما هنگامی که دارو درمانی نتیجه بخش نباشد، جراحی لثه می تواند نتیجه بهتری به دنبال داشته باشد. جراحی های مربوط به لثه انواع مختلفی دارند که هر کدام از آنها برای درمان نوع خاصی از التهاب و بیماری های لثه مورد استفاده قرار می گیرد. ما در این مقاله به بررسی انواع مختلفی از جراحی های لثه می پردازیم.
انواع بیماری های لثه
لثه بافت نرمی است که اطراف دندان ها را فرا گرفته و موجب میشود که دندان ها در استخوان فک محکم قرار گیرند. در واقع به عنوان یک لنگر برای دندان ها عمل می کند. عوامل زیادی در سالم ماندن لثه ها موثر هستند. مانند مسواک زدن صحیح، استفاده مناسب از نخ دندان، مصرف نکردن مواد مخدر و مشروبات الکلی و … . با این حال گاهی اوقات بنا به دلایل مختلف، باکتری های موجود در ریشه دندان و حفره دهانی، افزایش پیدا کرده و پلاک هایی را تشکیل میدهند که این پلاک از بافت لثه را تحت تاثیر قرار داده و موجب ایجاد التهاب و بیماری های لثه می گردند. کمبود ویتامین سی نیز از دیگر عواملی است که موجب بیماری آسکوربیک شده که در آن لثه ها دچار خونریزی می گردند. بنابراین التهاب لثه ها و خونریزی آنها دلایل مختلفی دارد که درمان آنها با توجه به منشا ایجاد بیماری صورت می گیرد. جراحی لثه یکی از مهم ترین روش های درمانی برای از بین بردن عفونتها و التهابات لثه است.
انواع مختلف جراحی لثه
همانطور که اشاره شد اگر بیماری های مربوط به لثه شدید باشند نیاز است که تحت جراحی قرار گیرند. بسته به نوع عارضه و التهابی که در لثه ایجاد شده، جراحی های متفاوتی توسط دندانپزشک توصیه می شود که عبارت اند از : کوچک کردن پاکت (که به عنوان جراحی فلپ لثه نیز شناخته می شود)، بازسازی لثه، افزایش طول تاج و پیوند بافت نرم. در ادامه به طور مفصل به بررسی هر کدام از این جراحی ها پرداخته می شود.
کوچک کردن پاکت اطراف دندان ( جراحی فلپ لثه)
در این روش، جراح لثه ها را به عقب می‌کشد، تا یک فلپ تشکیل دهد و به بافت زیر لثه دسترسی پیدا کند. سپس بافت عفونی لثه از بین دندان‌ها برداشته میشود و جراح پس از آن جرم‌گیری دندان و پلانینگ ریشه را انجام می‌دهد تا پلاک و باکتری زیر خط لثه را از بین ببرد. جراحی کاهش پاکت یک روش رایج پریودنتال است که در از بین بردن باکتری‌ها، کاهش التهاب و حفظ دندان‌ها موثر بوده است. اهداف جراحی کاهش پاکت عبارتند از:
کاهش رشد باکتری: باکتری های دهان با بسیاری از بیماری های جدی دیگر مانند دیابت، بیماری قلبی و سکته مرتبط است. باکتری های دهان می توانند از داخل جریان خون به قسمت های مختلف بدن بروند و شروع به کلونیزه شدن کنند. کاهش باکتری در دهان به منظور کاهش خطر عفونت ثانویه مهم است و این کار توسط جراحی فلپ لثه می تواند به طور موثری صورت گیرد.
جلوگیری از تحلیل استخوان فک: پاسخ التهابی مزمن ناشی از باکتری های موجود در دهان، بدن را به تخریب بافت استخوانی سوق می دهد. وقتی استخوان فک تحت تأثیر بیماری پریودنتال و تحلیل لثه قرار می گیرد، دندان ها لنگر سفت و سخت خود را از دست می دهند. هنگامی که دندان ها بیش از حد لق می شوند، ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشند. جراحی لثه و کوچک کردن پاکت موجب می شود که لثه ها محکم و سفت شده و نیاز به کشیدن دندان‌ها نباشد.
مراقبت بهتر از دندان‌ها: با عمیق‌تر شدن تدریجی پاکت‌های لثه، تمیز کردن آنها برای بیمار بسیار دشوار میشود. مسواک و نخ دندان نمی توانند به انتهای پاکت ها برسند و خطر ابتلا به عفونت های پریودنتال بیشتر را افزایش می دهند. جراحی لثه و فلپ لثه باعث بازسازی و ترمیم لثه ها شده و بنابراین فرد هنگام استفاده از نخ دندان و مسواک زدن دچار مشکل نخواهد شد.
زیبا کردن لبخند: دهان و دندانی که تحت تاثیر بیماری پریودنتال قرار گرفته است، ممکن است ظاهر نا زیبایی داشته باشد. در واقع، لبخند با لثه های قهوه ای، دندان های پوسیده و برجستگی های لثه زیبا نمی باشد. جراحی کوچک کردن پاکت، پیشرفت بیماری لثه را متوقف می کند و زیبایی لبخند را بهبود می بخشد.
چگونگی انجام جراحی کوچک کردن پاکت اطراف دندان
هنگامی فرد برای درمان درد دندان و بیماری های مربوط به لثه به دندانپزشک مراجعه می کند، قبل از هر گونه درمان و جراحی لثه، دندانپزشک معاینات کامل بصری و اشعه ایکس را به منظور ارزیابی وضعیت دندان ها، لثه ها و استخوان زیرین انجام می دهد. جراحی کوچک کردن پاکت را می توان با بیهوشی موضعی یا عمومی بسته به ترجیحات بیمار انجام داد. در این روش جراحی لثه، لثه ها به آرامی از روی دندان ها عقب کشیده شده و باکتری ها و جرم ها از بین می روند.
جرم گیری و روت پلنینگ به طور کلی برای از بین بردن کامل عفونت ها از سطح ریشه دندان لازم است. بعد از انجام مراحل گفته شده، لثه را با بخیه های ریز بخیه میزنند که به مدت 5 تا 10 روز بر روی دندان ها ثابت باقی بمانند. بعد از جراحی لثه نیز، معمولاً یک مایع ضد میکروبی برای از بین بردن باکتری های باقی مانده تجویز می شود تا از عود عفونت و رشد باکتری ها جلوگیری کند.
انواع جراحی لثه
جراحی لثه انواع مختلفی دارد که که بسته به شرایطی که برای لثه ها ایجاد می شود، توسط پزشک توصیه می گردد. در ادامه به بررسی انواع این جراحی ها می پردازیم.
جراحی بازسازی لثه
هنگامی که لثه ها به دلایل مختلفی تحلیل روند و دچار التهاب گردند، باعث پدیدار شدن قسمت بیشتری از ریشه دندان می شوند. در این شرایط می تواند با استفاده از جراحی بازسازی لثه از تحلیل رفتن بیشتر لثه ها جلوگیری و همچنین به بازسازی و آنها در اطراف دندان ها کمک کرد. در این نوع از جراحی لثه، دندانپزشک بافت لثه ها را در اطراف دندان جدا کرده و باکتری و عفونت های موجود را در اطراف دندان و لثه از بین می برد. سپس با استفاده از پیوند استخوان، غشاء، یا پروتئین های محرک بافت (یا ترکیبی از این سه) بافت لثه را تحریک می کند تا بازسازی شود و به طور کامل در اطراف دندان رشد کند و قرار بگیرد.
مواد پیوندی مورد استفاده در طی بازسازی لثه ممکن است اتوژن (برداشت شده از استخوان خود بیمار) یا استخوان آلوژنیک (از فرد دیگری) باشد. هر دوی این مواد می توانند منجر به بازسازی موفقیت آمیز استخوان، لثه و رباط پریودنتال شوند. انواع دیگر مواد پیوند ممکن است شامل آلوپلاستیک (جایگزین های استخوان مصنوعی) یا زنوگرافت (گرافت های گرفته شده سایر موجودات) باشد. آلوپلاست‌ها و زنوگرافت‌ها نیز رشد استخوان را تحریک کرده و می توانند به عنوان داربستی برای رسوب استخوان جدید عمل کند. هدف از جراحی بازسازی لثه، ایجاد پریودونتیوم سالم و در صورت امکان بازگرداندن فرم و عملکرد از دست رفته لثه ها می باشد.
روش افزایش طول تاج دندان
این نوع از جراحی لثه، علاوه بر اثر درمانی جنبه زیبایی نیز داشته و در بسیاری از موارد به عنوان یک عمل زیبایی شناخته می شود. این روش در شرایطی مورد استفاده قرار می گیرد که بافت لثه بیش از حد معمول روی دندان ها قرار گرفته باشد هنگامی که فرد لبخند میزند و صحبت می کند مقدار زیادی از بافت لثه نمایان می شود و این همان چیزی است که ما به عنوان لبخند لثه ای می شناسیم. به نظر می رسد فردی که لبخند لثه ای دارد دندان های کوتاهی دارد در حالی که دندان های فرد دارای اندازه معمولی است، اما بافت لثه بیش از حد معمول روی دندان ها را پوشانده است. کاربرد درمانی این روش، هنگامی است که دندان بر اثر شکستگی یا سایر عوامل نیاز به روکش داشته باشد.
روکش ها کلاهک هایی به شکل دندان هستند که به دلایل زیبایی یا ساختاری روی دندان طبیعی قرار می گیرند. زمانی که دندان ترک خورده، شکسته یا بدشکل است، ممکن است دندانپزشک روکش دندان را توصیه کند. افزایش طول تاج دندان در سایر خدمات دندانپزشکی مانند بریج، کانال ریشه و ایمپلنت دندان نیز کاربرد دارد.
هدف از روش افزایش طول تاج و نحوه انجام آن
همانطور که اشاره شد، این نوع از جراحی لثه کاربرد زیبایی و درمانی دارد. دندان های پوسیده و یا شکسته مانع از چسبیدن محکم روکش های دندانی می شوند. بنابراین برای پدیدار شدن بخش بیشتری از دندان و همچنین از بین بردن عفونت های دندانی، نیاز است که جراحی افزایش طول تاج دندان انجام شود. پریودنتیست جراحی طول تاج را در طی یک عمل سرپایی انجام می دهد. مدت زمان انجام این روش بسته به تعداد دندان‌هایی که به این روش نیاز دارند و اینکه هم بافت نرم و هم استخوان باید برداشته شوند، متفاوت است. پس از بی حس کردن موضعی دندان، پریودنتیست لثه ها را برش می دهد تا آنها را از دندان ها جدا کند و ریشه ها و استخوان ها را در معرض دید قرار دهد.
در برخی موارد فقط بافت لثه باید برداشته شود. سپس جراح ناحیه جراحی را قبل از بخیه زدن با محلول ضدعفونی شستشو می دهد. و بعد لثه ها را دوباره به هم بخیه می زنند، گاهی اوقات یک بانداژ را برای محافظت بیشتر روی آن ناحیه قرار می دهند. زمان بهبودی این نوع از جراحی لثه تقریباً سه ماه است. با این حال پس از بهبودی، لثه ها می توانند عملکرد طبیعی خود را از سر بگیرند.
چه کسانی به جراحی افزایش تاج دندان نیاز دارند؟
پریودنتیست ممکن است به دلیل زیبایی یا پزشکی اقدام به افزایش طول تاج کند. افرادی که گزینه مناسبی برای افزایش تاج دندان هستند عبارت اند از :
افرادی که لبخند لثه ای دارند. در این افراد معمولاً بیش از 3 میلی متر از لثه در هنگام لبخند زدن در معرض دید قرار می گیرد.
افرادی که به دلایل مختلفی مانند پوسیدگی، شکستگی، تغییر رنگ دندان به دلیل مصرف دارو و … نیاز به استفاده از روکش دندان دارند. در این حالت برای قرار گیری بهتر روکش روی دندان، نیاز است که مقداری از بافت لثه برداشته شده و عمل افزایش تاج دندان صورت گیرد.
روش های جراحی لثه در افزایش طول تاج دندان
در طی این نوع از جراحی لثه، پریودنتیست ( دندانپزشکی که در سلامت لثه تخصص دارد ) مقدار اضافی از بافت لثه که روی دندان ها قرار گرفته است را برمی دارد. این کار می تواند به روش های مختلفی صورت گیرد که در ادامه به آنها اشاره شده است :
ژنژیوکتومی : ژنژیوکتومی برداشتن بافت لثه با استفاده از چاقوی جراحی، لیزر یا الکتروکوتر است. در این نوع روش از جراحی لثه، پس از بی حس کردن ناحیه مورد نظر، با استفاده از لیزر مقدار مشخصی از لثه برش داده می شود. طبق نتایج و تحقیقات ارائه شده مشخص گردیده که استفاده از لیزر برای انجام افزایش طول تاج دندان نتایج بهتری را به دنبال دارد. زیرا در این روش خونریزی و درد کمتری وجود دارد و در نتیجه بهبودی سریع تری نیز به دنبال خواهد داشت.
جراحی فلپ با تغییر موقعیت آپیکال : این روش شامل ایجاد یک برش در لثه برای ایجاد یک فلپ از بافت است. سپس پریودنتیست فلپ را برای برداشتن بافت اضافی لثه بسته به میزان دندانی که قصد دارد در معرض دید قرار دهد، از لثه جدا می کند و آن را به سمت ریشه دندان تغییر می دهد. سپس با استفاده از بخیه آن را در جای خود ثابت نگه می دارد تا بهبودی کامل حاصل شود.
جراحی لثه و انواع آن
لثه ها به دلیل اینکه در معرض انواع و اقسام غذاها، نوشیدنی ها و داروها قراردارند، بسیار مستعد عفونت های باکتریایی هستند. تحلیل رفتن لثه ها از جمله مشکلات شیعی است که در بسیاری از افراد ممکن است ایجاد شود. راهکار های درمانی برای از بین بردن بیماریهای لثه معمولا استفاده از انواع جراحی لثه است. در قسمت های قبل راجع به سه نوع از جراح های لثه صحبت شد. در این مقاله قصد داریم در مورد پیوند بافت نرم صحبت کنیم. این نوع از جراحی لثه در مواقعی استفاده می شود که لثه ها دچار رکود شده و از بین رفته اند. این از بین رفتن موجب نمایان شدن ریشه دندان می گردد. این حالت باعث ایجاد ظاهری نا زیبا در دهان فرد شده و علاوه بر زیبایی بهداشت دهان و دندان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در ادامه به مزایا، انواع روشها و مراقبت های مورد نیاز در جراحی پیوند بافت اشاره شده است.
جراحی لثه و پیوند بافت نرم
جراحی لثه انواع مختلفی دارد که یکی از مهم ترین آنها پیوند بافت نرم می باشد. پیوند بافت نرم برای جلوگیری از تحلیل لثه و جلوگیری از مشکلات بیشتر دندان توصیه می شود. پیوند بافت نرم همچنین می تواند زیبایی خط لثه و همچنین خط لبخند را بهبود بخشد. لثه ها ممکن است به دلایل مختلفی مانند مسواک زدن نادرست و بیماری پریودنتال عقب نشینی کرده و تحلیل روند. در این حالت ریشه های دندانی در معرض دید قرار گرفته و دندان ها را بیش از حد بلند نشان می دهند. این شرایط علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن زیبایی، می توانند موجب آسیب به ریشه دندان شوند چرا که ریشه های در معرض خطر، ممکن است به غذاها و مایعات سرد یا گرم حساس باشند و بیشتر در معرض عفونت و یا تحلیل رفتن قرار گیرند.
انواع پیوند بافت نرم
پیوند بافت نرم شبیه پیوند بافت است: بافت را از محل اهدا کننده ورد نظر برداشته و روی ریشه های دندان قرار داد. بافت اهدا کننده می تواند از لثه و بافت دهانی خود فرد مانند بافت های سقف دهان باشد و یا از بانک بافت گرفته شود. انواع مختلفی از پیوند بافت نرم وجود دارد. برخی از رایج‌ترین پیوندها پیوند بافت همبند و پیوندهای آزاد لثه هستند. پیوند بافت همبند در ایجاد پوشش بیشتر ریشه دندان ، بهتر از پیوند لثه آزاد عمل می کند. همچنین نتیجه نهایی هر پیوند ظاهر متفاوتی را ارائه می دهد. ظاهری که گرافت‌های آزاد لثه در نهایت ایجاد می کنند، دارای رنگ صورتی و بافتی حجیم تر نسبت به پیوندهای بافت همبند می باشد. در ادامه به طور مختصر به بررسی هر کدام می پردازیم :
پیوند آزاد لثه : در این روش یک تکه کوچک از بافت نرم لثه از سقف دهان برداشته می شود. سپس این باف با استفاده از بخیه به ناحیه از لثه که دچارتحلیل شده است، پیوند می زند. سپس طی مراقبت هایی که در طی دو الی سه هفته صورت می گیرد، سلول های بافت پیوند زده شده رشد کرده و به بازسازی لثه آسیب دیده و تحلیل رفته کمک می کنند. این روش بیشتر برای افرادی مناسب است که دارای بافت لثه ای نازک هستند و نیاز به حجیم شدن لثه دارند.
پیوند بافت همبند : در این روش نیز همانند روش قبلی، از بافت های سقف دهان استفاده می شود. اما به ای جدا کردن قسمتی کوچکی از کام، یک فلپ ( زبانه ) در سقف دهان ایجاد می شود. سپس قسمتی از بافت زیر فلپ برداشته شده و به محل مورد نظر پیوند زده می شود. استفاده از این روش در جراحی لثه و پیوند بافت نرم مرسوم تر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از انجام جراحی و پیوند بافت، محل مورد نظر بانداژ می شود تا از خونریزی و یا جدا شدن بافت پیوند زنده جلوگیری گردد.
مزایای پیوند بافت نرم
این نوع از جراحی لثه می تواند برای ترمیم و بازسازی بافت نرم و لثه تحلیل رفته و ایجاد لبخند زیبا بسیار مفید باشد. برخی از مزایای پیوند بافت نرم عبارتند از:
جلوگیری از ایجاد عفونت در ریشه های دندان : هنگامی که در اثر از بین رفتن لثه ها ریشه های دندان در معرض دید قرار گیرند، مستعد عفونت شده و باکتری های تاثیر بیشتری بر ریشه دندان دارند.
خطر پوسیدگی را کاهش می دهد
زیبا کردن لبخند و تقارن بخشیدن به ظاهر دندان ها
سهولت در انجام سایر روش های دندانپزشکی مانند ایمپلنت و روکش کردن دندان ها
چه زمانی به پیوند بافت نرم نیاز است ؟
این نوع از جراحی لثه زمانی توصیه می گردد که ریشه های دندان در معرض دید قرار گیرند. قرار گرفتن ریشه دندان در معرض دید، موجب می شود که دندان ها مستعد انواع آلودگی و عفونت ها و همچنین ساییدگی گردند. علاوه بر نکات بهداشتی و درمانی، لبخند و زیبایی فرد نیز تحت تاثیر قرار می گیرد. بنابراین در زمانی که تحلیل لثه ها شدت نیافته است بهترین زمان برای انجام پیوند بافت نرم است.
مراقبت های بعد پیوند بافت
این نوع از جراحی لثه معمولا مدت زمانی زیادی طول نمی کشد و بسته به تعداد دندان ها و شرایط بیمار معمولا کمتر از دو ساعت زمان لازم است. مراقبت های بعد از جراحی لثه در مدت زمان بهبودی بسیار تاثیر گذار است. دوره نقاهت پیوند بافت نرم معمولا دو تا سه هفته طول می کشد که نیاز است در این مدت فرد از رژیم غذایی مناسبی استفاده کند. استفاده از غذاهای نرم و آبکی باعث کاهش فشار به لثه ها و بخیه ها می شود. برای کاهش درد و خونریزی نباید از مسواک و نخ دندان استفاده کرد. اما برای جلوگیری از ایجاد عفونت و آلودگی نیاز است که محلول های ضدعفونی کننده دهان و شوینده های ضد میکروبی استفاده شود. همچنین از انجام فعالیت ها و ورزش های سنگین که موجب فشار آمدن به دهان و ناحیه فک می شود باید جلوگیری شود. دویدن، طناب زدن، بلند کردن اجسام سنگین و … موجب فشار به ناحیه سر و فک شده و ممکن است باعث خونریزی لثه ها شود.
